- اگزما تنها یک مشکل سلامتی نیست بلکه مشخصه ی الگوی واکنشی است که در تعداد زیادی از بیماری های پوستی مشاهده میشود.
- درماتیت آتوپیک، یکی از علت های متداول اگزما است که در افراد دچار آسم و تب یونجه شایع است.
- علائم اگزما شامل تاول های ریز (وزیکول) که میتوانند مرطوب و دارای ترشح باشند، که در نهایت پوسته ریزی می دهند و پلاک های ضخیم پوستی میباشد.
- مهم است که علت های مختلف اگزما تمییز داده شوند، زیرا اغلب درمان موثر برای آن متفاوت است.
- اگر اگزما در صورت قرارگیری پوست در معرض ماده ی خاصی ایجاد شود، دوری از آن ماده میتواند کمک کننده باشد.
- نگه داری مرطوب و سالم پوست میتواند باعث پیشگیری از انواع خاصی از اگزما شود.
اگزما چیست؟
اگزما به جای اینکه یک مشکل سلامتی خاصی باشد، یک الگوی واکنشی پوست است که در تعدادی از بیماری ها ایجاد می شود. در شروع،اگزما قرمز بوده، با تاول های برآمده ی کوچکی که در روی قرمزی آنها ترشحاتی وجود دارد و پلاک های برآمده هستند.
زمانی که تاول ها ترک می خورند، پوست تحت تاثیر دارای ترشح میشود. در اگزماهای قدیمی، اگزمای مزمن، تاول کمتر برآمده است و پوست ضخیم میشود، بالا می آید و پوسته پوسته میشود.اگزما معمولا در اغلب موارد خیلی خارش دارد.
علت اگزمای پوستی
حداقل 11 نوع بیماری پوستی وجود دارد که در آن اگزما ایجاد میشود. به منظور طراحی یک برنامه درمانی منطقی، مهم است که آن ها را تمییز داد. اغلب این کار آسان نیست.
۱. درماتیت آتوپیک
این بیماری زمینهی ژنتیکی دارد و نوع متداول اگزما را ایجاد میکند. درماتیت آتوپیک تمایل دارد در سال های ابتدایی زندگی و در افرادی که مستعد حساسیت تنفسی هستند ایجاد شود، اما شاید زمینه ی حساسیتی (آلرژیک) نداشته باشد. به صورت مشخص راش ها در گونه ها، گردن، آرنج و زانو و مچ پا ایجاد میشوند.
۲. درماتیت تحریکی (ایریتانت)
این حالت زمانی اتفاق می افتد که پوست مکررا در معرض شوینده ها و یا مواد سمی قرار بگیرد.
۳. درماتیت حساسیتی تماسی
بعد از تماس مکرر با ماده ای خاص، که یک حساسیت زا (آلرژن) است، سیستم تشخیصی دستگاه ایمنی در محل تماس بعدی فعال شده و درماتیت ایجاد میشود. مثالی از آن میتواند حساست در اثر پیچک سمی باشد.
۴. درماتیت استازیس
به صورت شایع در پای متورم افرادی که گردش خون ضعیفی در وریدهای پایشان دارند اتفاق می افتد.
۵. عفونت قارچی
این حالت میتواند الگوی مشابه ای با بیشتر انواع دیگر اگزما ایجاد کند، اما قارچ میتواند با نمونه ای زیر میکروسکوپ یا رشد در محیط کشت مشخص شود.
۶. گال
در اثر عفونت با مایت خارش دهنده انسانی ایجاد میشوند و ممکن است راشی مشابه با دیگر انواع اگزما ایجاد کند.
۷. پومفولیکس (درماتیت دیس هیدروتیک)
این بیماری شایع اما کمتر شناخته شده است که به طور کلاسیک دست ها و گاهی پاها را تحت تاثیر قرار می دهد که، ایجاد راش های خارش داری است که از تاول های ریز روی سطح انگشت های دست یا پا یا کف دست و پا تشکیل شده اند.
۸. لیکن سیمپلکس مزمن
این بیماری پلاک های ضخیمی روی پوست ایجاد میکند که به صورت شایع روی ساق و گردن یافت میشوند.
۹. اگزمای نامولار
این لغت اختصاصی برای پلاک های سکه مانند پوسته ریزی دهنده استفاده میشود که اغلب در پای افراد مسن ایجاد میشود.
۱۰. اگزمای پوست خشک (زروتیک)
در صورتی که خشکی پوست بیش از اندازه شود، پوست ترک می خورد و دچار ترشح میشود.
۱۱. درماتیت سبورئیک
بیماری درماتیت سبوره، راش هایی روی پوست سر، صورت، گوش ها و گاهی روی وسط سینه ی بزرگسالان ایجاد میکند. در نوزادان، میتواند راش ترشح دار و مرطوب در پشت گوش باشد که میتواند کاملا گسترده شده و تمام بدن را فرا بگیرد.
درمان قطعی اگزما
درمان اگزمای حاد در نوزادان و بزرگسالان، جایی که ترشح چشم گیر وجود دارد، نیازمند دوره های مکرر استفاده از محلول رقیق سرکه یا استفاده از آب شیر به صورت کمپرس و درپی آن اجازه ی تبخیر به آن است. این کار اغلب با قرار دادن قسمت آسیب دیده ی بدن در جلوی یک پنکه بعد از قرار دادن کمپرس انجام میشود.
وقتی از ترشحات حاد کاسته میشود، بعد از آن استفاده از استروئیدهای موضعی (مانند کرم تریامیسولون) میتوانند درمان موثری باشند. در بیماری های گسترده، ممکن است نیاز به استروئید های سیستمی باشد یا خوراکی ویا تزریقی استفاده میشوند.
درمان خانگی اگزما
اگزمای خفیف ممکن است به کمپرس آب ولرمی که بعد از آن در هوای اتاق تبخیر شود پاسخ دهد. اگزمای مزمن میتواند با شست و شو با آب و بعد از آن مصرف مرطوب کننده (کرم مرطوب کننده یا لوسیون) بهبود یابد. اگزمای خفیف میتواند با کرم بدون نسخه 1 درصد هیدروکورتیزون به صورت موثر درمان شود.
کرم بتامتازون برای درمان اگزما
بتامتازون به عنوان یک کورتیکواستروئید موضعی قوی شناخته شده است. از کورتیکواستروئیدهای موضعی به عنوان استروئیدهای موضعی نیز یاد می شود. از استروئیدهای موضعی علاوه بر خاصیت مرطوب کنندگی (نرم کننده ها) برای درمان بیماری های التهابی پوست مانند اگزما و درماتیت استفاده می شود. هنگامی که لکه های اگزما یا درماتیت زیاد می شود، از یک استروئید موضعی استفاده می شود.
بتامتازون با کاهش التهاب، خارش و قرمزی علائم مشکل پوستی را تسکین می دهد. بتامتازون یک درمان قطعی برای اگزما نیست، اما به تسکین علائم کمک می کند. دوره های کوتاه مدت بتامتازون نیز ممکن است برای درمان پسوریازیس در نواحی کوچک پوست مانند پسوریازیس پوست سر، کف پا یا کف دست تجویز شود.
درمان خانگی اگزمای دست
بهترین درمان برای اگزمای دست اجتناب از مواردی است که عامل ایجاد اگزما است.
آگاهی از اینکه چه عاملی باعث حساسیت دست شما شده و مراقبت از پوست دست در خانه و محل کار، می تواند شما را در برابر خارش پوست دست محافظت کند. یک برنامه روزانه برای بهداشت می تواند بهترین روش پیشگیری باشد.
اگر فکر می کنید عاملی در اطراف شما وجود دارد که می تواند باعث ایجاد حساسیت به بروز اگزما در دستان شما شود، دکتر متخصص پوست می تواند یک آزمایش برای شما تجویز کند که این عامل کشف شود.
برخی روش های خانگی برای کنترل اگزمای دست
- دست خود را با آب ولرم (نه داغ) بشویید و از یک شوینده غیر معطر استفاده کنید.
- دست ها را به آرامی خشک کنید و بلافاصله بعد از شستن دست ها ، از مرطوب کننده استفاده کنید.
- بهترین مرطوب کننده ها آنهایی هستند که چربی بیشتری دارند (مانند کرم ها و پمادها). ترجیحاً نزدیک هر یک از سینک ها و روشویی های خانه یک مرطوب کننده بگذارید تا استفاده از آن پس از شستشوی دست را فراموش نکنید.
- اگر از لحاظ بهداشتی، ضرورتی ندارد که حتماً از آب استفاده کنید، از روش های پاک کردن دست بدون آب استفاده کنید. بدین صورت که دست خود را به ماده شوینده آغشته کرده و سپس شوینده را از روی دست خود پاک کنید.
- از استعمال تمیزکننده های بدون آب و آنتی باکتریال خودداری کنید. زیرا این مواد اغلب حاوی الکل و محلول هایی هستند که برای پوست دست شما مناسب نیستند.
- از دستکش های نخی بخصوص در زمانی که کارهای روزمره خانه مانند تا کردن لباس ها و … را انجام می دهید استفاده کنید. هرگاه دستکش کثیف شد، آنها را با مواد شوینده بدون رنگ و بو بشویید.
- اگر نوک انگشتان شما دچار اگزما نشده است، می توانید سر انگشت دستکش ها را ببرید تا بتوانید در هوای گرم راحت تر کار کنید.
- هنگامی که مشغول کار با آب هستید از دستکش هایی که ترکیب نخ و وینیل هستند استفاده کنید. پس از پایان کار، دستکش های خود را شسته و بگذارید تا خشک شوند. اگر آب به داخل دستکش شما نفوذ کرد، سریعاً آن ها را خارج کرده، دست ها را خشک کرده و از یک دستکش جدید استفاده کنید.
- اگر با مواد غذایی نظیر سیب زمینی، پیاز، فلفل، گوشت و میوه های اسیدی نظیر گوجه و مرکبات کار می کنید، از دستکش های یک بار مصرف استفاده کنید.
- از کسی دیگر بخواهید که به موهای شما شامپو بزند یا در هنگام شامپو زدن به موهای خود از دستکش های ضد آب وینیل استفاده کنید. دور مچ خود کش بیاندازید تا از نفوذ آب به داخب دستکش جلوگیری کنید.
- ظرف ها و لباس ها را با دست نشویید. اگر امکان استفاده از یک ماشین ظرفشویی یا لباسشویی را ندارید، این کار را زیر شیر آب و با استفاده از یک دستکش ساق بلند انجام داده و از نفوذ آب داغ به دست خود جلوگیری کنید.
- پس از اینکه اگزمای شما از بین رفت، احتمالاً دکتر از شما می خواهد که از یک سری ژل های شیمیایی در طول شب استفاده کرده و روی آن دستکش بپوشید. استفاده مکرر از یک دستکش باعث می شود که ژل، جذب دستکش شده و هنگام پوشیدن دستکش، رطوبت در زیر دستکش جمع شود.
– آیا رژیم غذایی روی این بیماری موثر است؟
نقش رژیم غذایی در درماتیت آتوپیک بحث برانگیز است. شواهد قانع کننده ای وجود دارد که رژیم غذایی نقش چشم گیری در بسیار افرادی که دچار اگزما میشوند دارد، اما نوع اگزما اهمیتی ندارد.
– برای درمان اگزما به چه دکتری مراجعه کنیم؟
این بیماری اغلب توسط پزشک خانواده درمان میشود، اما از آن جایی که اگزما علت های بسیاری دارد، در صورتی که بهبودی حاصل نشود لازم است به یک متخصص مراجعه شود. بیشتر متخصص های پوست تشخیص و درمان تمام انواع اگزماها را انجام می دهند.
یک تشخیص دقیق نیازمند معاینه ی تمام سطح پوست و دقت کامل در پیشینه ی پزشکی است. برای پزشکان مهم است که بیماری های درمان پذیری که در اثر ارگانسیم های عفونی ایجاد میشوند را کنار بگذارند. گاهی اوقات، ممکن است نمونه ای از پوست (بیوپسی) برای تشخیص به آزمایشگاه فرستاده شود.
– پیشگیری از اگزما
استفاده ی موثر از کرم یا پمادهای مرطوب کننده میتوانند درمان موثری برای افراد بسیاری درجهت جلوگیری از انواع خاصی از اگزما میباشد.
– آیا اگزما واگیر دار است؟
اگزمایی که در اثر قارچ ها و گال ایجاد میشوند قابل انتقال به دیگران است. انواع دیگر اگزما واگیر دار نیست.
درمان دائمی اگزما
هر نوع اگزما نیازمند نوع خاصی از درمان است. آسان ترین اگزمایی برای درمان دائمی آن هایی هستند که در اثر قارچ ها یا گال ایجاد میشوند. اگزمای تماسی حساسیتی در صورتی درمان میشود که ماده ی حساسیت زا (آلرژن) شناخته شده و از تماس با آن پرهیز شود.
هرچند بسیاری از متخصصات بر این باورند که درمان دائمی برای اگزما وجود ندارد.
علائم اگزما
بیشتر بیمارانی که با اگزما تحت مراقبت توسط متخصص پوست قرار می گیرند، اگر تشخیص درست بدهد کاملا خوب می شوند. گاهی اوقات،اگزما میتواند با میکروارگانیسم هایی مانند استافیلوکوک یا ویروس هرپس سیمپلکس عفونی شود. این به دلیل آن است که عملکرد پوست که به عنوان مانع است در اثر التهاب آسیب می بیند. در این شرایط، عفونت میتواند مسری باشد و نیازمند درمان با آنتی بیوتیک است. علامت های مهمی مانند تب و پوستول، به علاوه ی درد در محل راش میتواند ایجاد شود.
اغلب تمام بیمارانی که اگزما دارند، از خارش شکایت میکنند. با این وجود ظاهر بیشتر انواع اگزماها شبیه به هم هستند، پلاک های برآمده ی قرمز وجود دارد و پوست نقطه نقطه است، توزیع جوش ها میتواند کمک بزرگی به تمیز دادن نوعی از انواع دیگر کند. برای مثال، درماتیت استازیس اغلب در قسمت تحتانی پا ایجاد میشود درحالی که درماتیت آتوپیک بیشتر در جلوی آرنج و پشت زانو ایجاد میشود.